Кадыр Абакиров
Адамдын Асыл ойлору
* * *
Бир тоголок алма өлбөс-өчпөс улуу эмгектин үэүрүн даңазалап турат.
* * *
Бизде үч жолочу бар эле. Бирөөсү сүрөтчү, бирөө акын, бирөөсү музыкант. Булар ар бир адамга жакын жана түбөлүктүү. Адамдар ошол үчөөнөн өлбөстүктүн элесин алып, жан дүйнөсүн шыктантып жатат.
* * *
Пайгамбарлар деле биздей пенделер. Бирок алар өтө терең акылдуулугу, жол көрсөткүчтүгү менен айырмаланып тарыхтын алтын барагына өчпөй сакталып калышкан.
* * *
Жөнөкөй нерседен татаал нерселер куралат. Ошондуктан татаал нерседе биз билбеген көп сырлар жашынып жатат.
* * *
Жаратылыш сырдуубу, же адам сырдуубу, менимче экөө тең сырдуу. Алар ошол сырларын бири-бирине үйрөтүп өмүр сүрүп жанаща жашап келе жатат.
* * *
Начар адам болсоң бирөөнүн эсинде жамандык менен эскерилесиң, жакшы адам болсоң, адамдардын эсинде кубаныч менен эскерилесиң.
* * *
Курандын жаралышында бтр улуу сыр бар. Касиеттүү Пайгамбарыбыз Жаратканым менен байланышта болгон болуш керек. Ошол үчүн ушундай улуу осуят, улуу китеп жаралган болуш керек.
* * *
Жаратылыштын үнүнөн кооздук жана кереметтүүдүк угулуп турат. Жакшы адамдын сүйлөгөн сөзү жүрүм-туруму,ошол жаратылыштын үнүндөй музыка чыгырып кайра жаратылышты кооздоп турат.
* * *
Эмне үчүн Жусуп Абдырахманов, Искак Разаковду, Төрөбай Кулатовду, Султан Ибраимовду, Апсамат Масалиевди адамдар атын айтып кайра-кайра эскеришет. Алар бул дүйнөдөн жөнөкөй адамдар катары эле өткөн. Алар мени эскергиле деп бир да жолу айткан эмес. Аларды биз өзүбүз эскереп жатабыз. Анткени алар эл үчүн көп жакшылыкты таштап, эли үчүн жашап кеткен. Ошол жакшылыгын ошол кашкөй эрдигин эстеп, эскерип жатабыз.
* * *
Караңгы түндө жалгыз үйүдө жатып терезеден жамгырдын үнүн угуп жатам. Жамгырдын үнүнө аралаш өлбөс жашоонун үнүн угуп жатам. Жашоонун эле үнү эмес, жамгырдуу түндө жамгырды сүйүп добуш берип турган өзүмүн үнүмү да угуп жатам.
* * *
Акылы жок эл башчыга журтту башкарып турганга акылман кеңешчилер керек экенин да түшүндүк. Эл башчы алардын тилин албаса, элди кургуй аңга түшүрөөрүн да тушүндүк. Калкынан ажыраган башчы куйругун түйүп, чет жака байлыгын алып качаарын дагы тушүндук. Ошол үчүн эл улуу эл өлбөйт, аны жерип, кетүү мүмкүн эмес.
* * *
Эл башчы бабалар түзгөн эне тилди жерибесин ал жерисе, аны колдогон адамдар арабыздан оңой эле табылып, эне тилдин улуулугуна шек кетет.
* * *
Эне тилин жоготпой кармап турган саны аз элге аябай эле чоң азап, бирок бабаларынын тилин жоготпой түбөлүккө кармап туруу тарыхта табылбаган чоң бакыт.
* * *
Эчаакы жүрөктөгү кайгыны жаңы жаралган кубаныч кетириши ыктымал.
* * *
Көл жээгинде адамдар көп, бирок алардын ар бири жалгыз, кыштактар көп, бирок ар бир кыштак өзүнчө жалгыз,,андан бетер үйлөр көп, ар бир үй деле жалгыз, Ал эми Ысык-Көлүбүз көңүлүбүздө жалгыз, анткени ал бирөө ошол үчүн жалгыз.
* * *
Заман оошкондо башыбызга көп оорчулук келди, Нан үчүн карызга ун сураган кезибиз келди. Жакындар да бизди карабай кеткен убак келди. Бирок чыгармачылыгымды такыр таштабай жаза бергим келди.. Мага ошондой шык кайрат берген Теңириме тобо! дедим.. Теңирим жардамга келди.
* * *
Күн дагы, түн дагы шыпылдатып күндөлүк жазып жатат. Эмне окуяны жазып жатат болду экен. Алардын бул жумушун өмүрүн так эсептеп, күндөдүк жазып жүргөн адамдар гана билеер.
* * *
Өмүрүн пайдасыз нерсеге жумшап, өкүнгөндөр мындан көп, өмүрүн пайдалуу нерсеге жумшап кубангандар андан бетер көп.
* * *
Х. Колумбдун Америкага барышы чоң жаңылык болгон. Бирок Европалыктардын ал жердеги тынч жашаган индеецтерди кырып жок кылганы оордуна келбес абдан муңдуу окуя болгон.
* * *
Калпты чыгарып бирөөнү утам деген адамдар болот. Бирок калптын иши калп. Биринчи калп утулат. Андан кийин калпты чыгарган киши утулат.
* * *
Бала чакта биздин кашка уюубуз болгон. Ал аябай сүттүү уй эле. Биз үй-бүлөбүз менен аны жакшы көрчүбүз. Айрыкча энем ага сүйкүмдүү көзү менен караар эле. . Колунда эмнеси болсо, ага жедирчү. Жарыктык уй энеми ээрчип алчу. Энем: « Кашка уйубуз бар биз ачка болбойбуз» деп көп айтаар эле.
Балалыгым өтүп, карылык келди. Балалыгым эстесем, энем эске келет аны ээрчиген кашка уюубуз кошо келет.
* * *
Адам үмүтү, сүйүү, эмгек, кубаныч менен жаңыланат. Адамга эмне ийгилик келсе, ошонун баары менен жаңыланат.
* * *
Куштардын назик сайраганын угуп жатам. Жүрөктөн чыккан ырын ошондой кылып көңүлүмө киргизип жатам. Жана дагы ырларыма кошойун деп жатам, анткени куштардын үнүндө өлбөстүк менен чыныгы жашоо бар экенин билип жатам..
* * *
Учкул сөз жараттым, жаратканым кенен ааламга батпай баратты, бирок аларды сүйүп окуган окуучуларымын жүрөгүнө эркин эле батып кетип жатты.
* * *
Азыркы заманда хандын сокурлугун ашкерелеген Толубай сынчылар барбы? Бар..Залим эл башчылар чыгып, алтынды алтындай, байлыкты байлыктай талап чет жакка качып жатпайбы. Элибиздин арасында Толубай сынчылар бар. Алар ошол жегичтерди сындап кууп жатышат. Албетте Толубай сынчы бул- Эл! Кыргыздар Толубай сынчысы жок жашай албайт. Азыркы заманда Жээренче чечен, Алдар көсөө, Акылкарачач баары бар. Элибиз аларсыз жашай албайт.
Эл менен Толубай сынчылар жегич кара боор хандарын бийликтен кууп, көз көргүз, кулак уккус жакка айдап жатат.
* * *
Бир аябай узак жашка барган кары ойлонуп, жанында отурган кары адамга айтты:
– Биз эмне үчүн ушунча жылдар катары оңолобй келе жатабыз? – деди башын тырмап.
Жанындагы карыя ойлонуп:
– Ой, мен аны . кайдан билем, Бул суроону качып кеткен эл башчыларына берсең болот эле алар качып кетти. Бирөө камалып түрмөдө жатат Бул суроого эч ким жооп бербейт. Эгер ошолордун оордунда мен болсом эчак эле жооп бермекмин,– деп ал дагы томсоруп ойго батты.
* * *
Байыркы заманда кыргыз элде Акылкарачач деген акылдуу кыздарыбыз чыккан, азыр деле ошондой кыздарыбыз бар. Эл болгон жерде кантип эле жок болсун. Жашоонун оор түйшүгүнө аралашып ал кыздарыбызды чыга албай, же көрүнбөй жатат. Бул элибиздин арманы. Же ошол кыздарыбызды эл алдына алып чыга албаган өкмөтүбүз күнөөдү.
* * *
Базардан дүкөнгө оокат ташып жүрүп баарын көрдүм, жашоо үчүн жан -талашып чуркап жүргөн элди көрдүм. Курсагы үчүн нан сураган кайырчы адамдарды көрдүм. Ырдап, акча сурап жүргөн ырчыларды көрдүм. Турмушу үчүн араба сүйрөп жүргөн кары-жаштарды көрдүм. Алган жер жемиши өтпөй күйүп кеткен адамдарды көрдүм. Тээ ыраак жактан келип, жашоо үчүн соода кылып жаткан адамдарды көрдүм. Журтту оңолто албай жаткан өкмөттү, эл башчыны, акчаны ажыдаардай соруп жеп жаткан депуттатарды көрдүм. Журт башкарып жүрүп качып кеткен адамдардын элесин көрдүм. Акырынды ыр жазып аны китеп кылып чыгарта албаган армандуу өзүмдү көрдүм.
Мазмуну
Кириш сөз 3
Асыл ойлор 6
Кадыр Абакиров
АДАМДЫН АСЫЛ ОЙЛОРУ
(өң менен түштөгү элестер)
Бишкек
Кыргыз тилинде
Корректору Ф. Абдалова
Дизайнери М. Кадыров
Компьютерде калыпка салган Г. Ниязалиева
Басууга 10. 09. 2018-ж. кол коюлду.
Кагаздын форматы 60х84 1/16. Көлөмү 22,5 б. т.
Заказ № 105. Нускасы 100 даана.
Бишкек ш., «Фаст принт» басмасы.
