Люминис Сантори
Уйа
Кулукпун одуулуу тураммын
Ыар батталтан харах уутун то5обун.
То5о диэтэр "истээх ис" кырыктаах илбис тылларын
Кулгаахпар сибигинэйэрин
"Сырдык бэйэм" тулуйа сатыыбын да -
Уйбаппын.
Эн арай бу муцу таайаццын
Сымна5ас суорхан буолан суулаа.
Тосту томмут сурэхпин
Сылааскынан абыраа.
Дьон кербутэ эрэ -
Кэрэ сэбэрэтэ,
Тириитин таьыгар
Баар бэйэтэ.
Курдары дьелбут буоллаххына, -
Туора, куота туруоц.
Эбэтэр,
Эрэлбин чемехтеен сайыьабын:
Испэр баар хара кыылы себулуец
***
Бу тугуй?..
Мин урукку Майа5а тубэстим.
Утары планшеттаах о5ону керсен,
Ейдеен кэллим:
"Былыыр" кинигэ аа5а-аа5а
Библиотекаттан хаардаахха дьиэбэр кэлэрбин.
Борук-сорук түһүөн иннинэ,
Таһырдьа чуумпу.
Сымнаҕас салгын.
Кырдьык субу курдук буолла дуу?
Эс! Суох манна албын!
Дьиэлэр, массыыналар, тацас-сап
Уларыйбыт. Ол чахчы.
Ол гынан баран, то5о эрэ.
Бу туппут тугэним – бып-былыргы.
Саца аллайан, айах атан
Се5ебун.
Кистээбэккэ таспар таьааран
Урукку Майаны уруйдуубун.
Почта таьынан талах быыьыгар
Уоллаттар хатаастыбыта буолан
Мэниктииллэр,
Болуосатка хомсомуол остуолбатын таьыгар
Ыччатар хаартыска5а туьээри тэпсэцнииллэр.
Кыырпах хаар кыыдамныыр.
Туннуктэргэ улам уот кестен барар.
Дьыссаттан о5олорун ылан
Дьон дьиэлээри элэцниир.
Ким килиэп атыылааьаары ыксыыр.
Дьахталлар – ас астаары.
Ол кэннэ дьиэ-кэргэн буолан тегуруччу олорон куех экраны керееру.
Хаар атах тацаьын анныгар хаачыргыыр.
Ол эрэн хайдах эрэ тыаьа.. уруккулуу.
Дьон оскуолаттан, улэттэн
Хаамсара хайдах эрэ олуона, уу-чуумпу.
Ахтыл5ацца уйдаран дуу,
Алыптаах куйаар аанын арыйда.
Биир туохтан да уратыта суох алтынньы киэьэтигэр
*Урукку* сурэхпин таарыйда.
Ити курдук буола туруо
Уйэлэр тухары.
Мэлдьи. Еруу.
Эмтиэкэ. Уулусса. Банаар.
Уларыйбат чахчы.
Кэм-кэрдии: Буппэт сууруу.
***
Сирэйи салыыры
Сатыахха наада.
Дьэ до5оттор,
Уустук улэ.
То5о диэтэр,
То5о диэтэр,
Олох тухары
Дьону дьон аалар.
Кебус кене бэйэн
Токуруйама,
Муннугун халлаацца
Анньа сырыт.
Ол эрэн,
Ол эрэн,
Дьон сир устун
Букунуйалларын ырыт.
Хайдахтаах да
Кир сыстыбатах
Барахсана буол,
Киьи алмаас буолбатах.
Ол иьин,
Ол иьин,
Биирдэ эмит,
Хаьан эмит,
Уену тереппуттээх.
***
Харахха харчы кыбыллыы.
Кыбыллыбакка -
Оцоьуута да барсар.
Кэрэни еруу се5ерге
Хайдах эрэ сурэх ордук ылсар.
Ол оннугар тирэх суол -
Харчы сурун кылаата:
Ба5арбыккын – ыл,
Санаабыккын – толор.
Дьэ, мэйии улэтэ быдацнаата.
Кыбыллан иьэри тараа.
Долгуйума, туола туруо!
Киьи буппэт ицсэлээх.
Харах иннигэр кемус буруо.
***
Санаа туьуутэ
Санаа кете5еллуутэ
Кун аайы,
Туун аайы
Умнубукка
Солбуйсаллар
Ону-маны кердуу-кердуу
Дирицник да ырыталлар.
Кураанахха
Ытыс таьыныы
Кэ5э кестубэт уйата
Омук бары
Кердеебут
Дууьа
Сурэл иччитэ.
***
Наьаа да акаары эбиппин
Билигин да акаарыбын
Мэйии хойдор
Буут буьар
Арай ей эбиллибэт.
Куттал саас
Сэрэхтээх буолуу
Бутуллубут санаалар
Ытыллаллар
Хантан булан ылабын
Кырдьыгы
Бэйэбин сутэрэн
Ылар тугэццэ.
Салгын кута кетен хаалбыт.
Туора барбыт
Мэлийбит.
Биитэр саца кэрдииьи
Булан
Сацаттан олороору
Санаммыт.
***
Дьыл5а диэн суох
Диир кыах
Миэхэ суох
Дьыл5а-хаан
Баар
Бу баар
Кер-бу
Туспа сор-муц.
Хараххын быьа сим
Утары керумэ
Итэ5эйиэм олоххо
Тапталга
***
Ньургуhун
Кып-кыра мо5отой о5отун курдук туулээх,
Ке5ере илик сир быыьынан,
Аан бастаан, биллибэккэ-кестубэккэ, тебете быгар,
Сырдык на5ыл сааскы куццэ ецейен.
Ньургуьун.
Серуун тыал эн сымна5ас биилгин имэрийэр,
Мацнайгы харамай атаххын кычыкылатар,
Урдук халдьаайыттан куелу одуулаары,
Эн сехпут сибэккин харса суох арыллар.
Ким билиэй эн уербут санаа5ын?
Нарын кемус сардаца биьиккэр туспутун.
Ол сылаас, эйэ5эс сыьыантан
Эн о5олуу кутун уьуктубутун.
Тыа аннынан уулла сытар хаар минньигэс бэйэтин
Ис сурэххиттэн дуоьуйа испитин.
"От-мас, сир-дойду, уун, ке5ер, туругур!" – диэн
Ыраас, сэмэй ба5а санаа5ын эппитин.
Саас аана тэлэччи аьыллан,
Суус чыычаах урдугунэн кете ыллыыр.
Эн буолла5ына уьаабыт от быыьыгар саьан,
Кууьугэр киирбит кун уотугар куерэгэй о5отун курдук сыламныыгын,
Оргууй а5ай, ыксала суох салгыцца умсахтыыгын.
***
Чэмэлиинэ уонна Мелбестуур
Куех халлаан
Куех сир
Куех уу
Уун-утары керсуспут кэрэлэр
Буор кете турар
Ый сотору
Толору
От сыта
Отон сыта.
Уруц хопто
Хара суор
Куелгэ
Балык оонньуура
Уьун суол
Сылаас кун
Атырдьах ыйа
Сайын угэнэ
Буолбатах
Ол эрэн
Биир тугэнэ.
Куота сылдьар
Санаа кыламаннара
Бу харацаччы
Ол урумэччи
Иилистибит былыттар
Суьуохтарын
Ытыскар тутан
Ылааччын
Тэбис-тэццэ
Хабыр5аьан
Салгыцца чугдаарар
Тохтообот тыас
Уонна чуумпу.
Утуйан ылыам,
Сетуелээн ылыам
Бу эмиэ да на5ыл
Эмиэ да ыксаллаах кун.
Уста сылдьар чуораанчык,
Кестер-кестубэт дойду.
Эн аатын кимий?
– Чэмэлиинэ.
– Онтон миэнэ Мелбестуур
***
"Сурэ5э суоххунан киэн туттума"
Сурэхтээх сурэ5э суо5у ама ейдуе дуо.
Сурэ5э суох киьи быьыытынан мелтех.
Ол эрэн, толкуйдаа.
Эмиэ ейдеспет буолуу биир
Иирбит о5ото.
Дьадацы,
Ыарыьах,
Уоруйах,
Марба,
Албын,
Туекун -
Уонна да атын
"Ба5айылар"
Олуона буолан биэрэннэр
Дьон кундукээн харахтарын
Аалаллар.
Буппэт суол:
Иирсии,
Алсыы,
Ыыс,
Ыстырыыс.
Хайыаххыный онтон,
Туо5унан да буоллун
Дьарык оцостор киьи.
Соро5ор толкуйдуубун:
Олорбут киьи
Улахан-улахыан сиргэ суох куоракка,
Босхо буолбут киьи.
Ол гынан баран,
Мин да тебем буьарар:
Таах мэнээх
Ырацалыырын себулуур киьи.
Киьи диэ..
Киьичээн.
Киьи о5ото.
Киьилии киьи.
Мин сылайабын
Кураанах хамсаныылартан.
Истиц сыьыан.
Ол быыьыгар
Тик-так, тик-так
Олох кэрэтэ
Аттыгар курулгэн
Мичээр
Таптал
Тыал
Хараца
Айыл5а
Утуе куннэр
Кумаа5ы сыыьын курдук,
Сэбирдэх буолан кетеллер.
Сылайдым
Улахан киьи буолуохтаах
Ытык иэспиттэн.
Син биир
Атыттар
Атахтарын тебелеругэр
Хаьан да тиийиэм суо5а.
